โคลง2

โคลงสุภาพ

๑. โคลง ๒ สุภาพ

๏ มารดาสอนสั่งไว้ จงอย่าลืมเลือนให้

หมั่นน้อมคำนึง เนืองเทอญ

๒. โคลง ๓ สุภาพ

๏ คนใดใจการุณ มีบุญคุณเปี่ยมแปล้

นับว่าเป็นมิตรแท้ เที่ยงแท้เกลอขวัญ เทียวนา

๓. โคลง ๔ สุภาพ

๔. โคลง ๔ ตรีพิธพรรณ

ตรีพิธพรรณชื่ออ้าง ครรโลง

สัมผัสโยงดั่งแผน ผูกไว้

บัญญัติอื่นดุจโคลง สี่สุภาพ นั้นนา

เอกเจ็ดโทสี่ให้ หัดซ้อมเสมอเสมอ

๕. โคลง ๕ (โคลงมณฑกคติ)

โคลง ๕ (โคลงมณฑกคติ) เป็นคำประพันธ์ที่ปรากฏอยู่ในวรรณกรรมไทยเพียงเรื่องเดียวคือ ลิลิตโองการแช่งน้ำ พระโหราธิบดีได้กล่าวถึงลักษณะของชนิดโคลงนี้ไว้ในหนังสือจินดามณีว่า ประกอบด้วย วรรคหรือบาทละ ๕ คำ บังคับเอกโท เช่นเดียวกับโคลงทั่วไป แต่ไม่อาจกำหนดจำนวนได้ และบอกไม่ได้ ว่ามีการวางรูปแบบเป็นอย่างไร

ตัวอย่าง:

แลมีค่ำมิ่วนน กินสาลีเปลือกปล้อน บมีผู้ต้อนแต่ง บรรณาฯ

เลือกผู้ยิ่งยศสา เปนราชาอคร้าว เรียกนามสมมตจ้าว จึ่งต้องท้าวเจ้าแผ่นดินฯ

-จาก ลิลิตโองการแช่งน้ำ-

๖. โคลง ๔ จัตวาทัณฑี

จัตวาทัณฑีชื่ออ้าง ครรโลง

สัมผัสจัดโยงแผน ผูกไว้

บัญญัติจัดดั่งโคลง สี่สุภาพ นั้นนา

เอกเจ็ดโทสี่ให้ หัดซ้อมเสมอเสมอ

๗. โคลงกระทู้

๑. กระทู้เดี่ยว หรือกระทู้คำเดียว หมายความว่า กระทู้นั้น มีคำทั้งหมดอยู่ ๔ คำ แต่แยกเอาไปเขียนไว้ข้างหน้า บาทละคำ

รัก อาตม์ญาติเพื่อนพ้อง เพียงใด ก็ดี

ชาติ ยิ่งเหนือสิ่งไร รักแท้

ยิ่ง ราษฎร์ร่วมรักไม- ตรีมิตร สมานแฮ

ชีพ สละเพื่อชาติแล้ ชาติเรื้องอารยัน

บุป ชาติชูช่อช้อย อรชร

ผา สุกสนุกสมร มุ่งจ้อง

นา นาภมรจร จรดชิด เชยแฮ

รี รื่นชื่นจิตต้อง รสลิ้มเริงใจ

๒.กระทู้สอง หมายความว่า กระทู้นั้น มีคำทั้งหมด ๘ คำ แยกเอาไปเขียนไว้ข้างหน้า บาทละ ๒ คำ

ลูกรัก พ่อรักเจ้า จริงเจียว แม่เอย

ลูกใคร่ เรียนพ่อเหลียว รับใช้

ดวงใจ พ่อดวงเดียว รักแม่ นะแม่

ของพ่อ มีมอบให้ หมดสิ้นศฤงคาร

๓.กระทู้สาม หมายความว่า กระทู้นั้น มีคำอยู่ ๑๒ คำ แต่แยกเอาไปเขียนไว้ข้างหน้า บาทละ ๓ คำ

อย่าเมาศักดิ์ สร้างเขื่อน ข่มคน

อย่ามักมาก มุ่งขน แต่ได้

อย่าถากถาง ถลากถลน แนมเหน็บ เขานา

อย่าหมิ่นคน ค่อนได้ เคาะเค้นคุยโต

๔.กระทู้สี่ หมายความว่า กระทู้นั้นมีคำอยู่ ๑๖ คำ แต่แยกเอาไปเขียนไว้ข้างหน้า บาทละ ๔ คำ

อย่าทำความชั่ว ให้ ปราชญ์ติ เตือนแฮ

อย่ามั่วคนพาล ริ ชั่วช้า

อย่าหาญต่อศึก ตริ ตรองชอบ ก่อนนา

อย่าฮึกสู้เสือ กล้า จักม้วยเพราะเสือ